Jak pisać dla dzieci? – relacja Ilony Słojewskiej z Festiwalu Prapremier

autorka: Ilona Słojewska

Gdyby na Festiwalu Prapremier 2010 w Bydgoszczy nie pojawił się spektakl dla dzieci „Janosik” Michała Walczaka (w reżyserii Łukasza Kosa z Teatru Lalka w Warszawie), młodzież nie miałaby okazji wzięcia udziału w warsztatach dramatopisarskich oraz w panelu dyskusyjnym. Warto dodać, że „Janosik” jest pierwszym przedstawieniem dla młodej publiczności pokazywanym na Festiwalu Prapremier oraz początkiem współpracy Teatru Polskiego z Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu.

Wysoką jakość pracy i sympatyczną atmosferę podczas warsztatów stworzyły Malina Prześluga – młoda dramatopisarka, oraz Alicja Morawska-Rubczak – krytyk teatralny i kurator projektów artystycznych dla dzieci; obie związane z Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu. Impulsem do pracy nad kreatywnym pisaniem była sztuka „Janosik”. Kto wie, czy dla większości młodych dziewcząt i chłopców nie była to pierwsza poważna próba pisania własnego dramatu. Tworzenie dialogów, całej przestrzeni wypełnianej przez postaci i ich działania, dostarczało wielu literackich emocji. Było wiele pytań i długich wyczerpujących odpowiedzi. Te zmagania z tworzywem literackim wypełniały rozmowy, dyskusje. Warsztaty od samego początku wypełnił klimat spotkania, kiedy mistrz zejdzie się z uczniem.

Prawie bajkowym wprowadzeniem w dyskusję był demontaż scenografii po skończonym spektaklu. W ostrych światłach rampy na scenie pozostawało coraz mniej elementów dekoracji, a wolne miejsca zajmowali uczestnicy dyskusji dramatopisarze: Malina Prześluga, Robert Jarosz, Iwona Kusiak i Michał Walczak oraz reżyser warszawskiego spektaklu i odtwórca roli tytułowej – Łukasz Kos, do dyskusji włączali się również członkowie Studenckiego Koła Teatrologów z UMK w Toruniu, a także Zbigniew Rudziński – odpowiedzialny za dział teatru poznańskiego Centrum, inicjator powstawania „Nowych Sztuk” oraz Paweł Sztarbowski – krytyk teatralny związany z Instytutem Teatralnym w Warszawie. Prowadząca rozmowę Alicja Morawska–Rubczak od razu zapowiedziała, że nie będzie łatwo odpowiedzieć na zasadnicze pytanie, czyli jak pisze się dla dzieci. W dyskusji ważne okazało się to, jakie cele artystyczne, ale i edukacyjne stawiają sobie dramatopisarze. Próbowano odpowiedzieć na pytania związane z warsztatem każdego z autorów. Rozmawiano również o przyjemności pisania dla dzieci i o tym, co jest specyficznego w tej literaturze.

– Co różni dramat, łącznie z procesem powstawania i inscenizacji, dla dzieci od tekstu dla dorosłych? – W jaki sposób teatr może rozmawiać z dziećmi ich językiem, nie będąc jednocześnie propozycją próbującą niezdrowo konkurować z kinem czy telewizją? – Po co tak naprawdę tworzyć nowe teksty dla dzieci, czy nie wystarczy im klasyka? – pytała Alicja Rubczak.

Trzeba przyznać, że młodzi dramatopisarze z niezwykłym zaangażowaniem wyjaśniali, na czym polega pisanie dla dzieci i młodzieży. Ważne, że dzięki Centrum Sztuki Dziecka wciąż inicjowany jest ruch twórczości dramatopisarskiej, odkrywane są nowe talenty, a nagradzani autorzy wciąż mogę szlifować swój warsztat – podsumowała dyskusję Alicja Rubczak. Pisanie dla dzieci warsztatowo nie powinno różnić się od tego dla dorosłych, jednak specyfika odbiorcy tych tekstów stwarza potrzebę operowania innym językiem – mocno działającym na wyobraźnię oraz sięgania po problematykę bliską współczesnym młodym ludziom.

I dlatego tak wiele mówiono o tym, jak bardzo ważne w tym, o czym pisze się dla dzieci jest pobudzanie przeżyć, wrażliwości emocjonalnej i odczuć. Pokazywanie niezwykłości prezentowanego świata. Jak potrzebna, obok funkcji estetycznej, jest wychowawcza i poznawcza. A przede wszystkim jak ogromne znaczenie ma odwoływanie się do bogatej wyobraźni dziecka.

W kolejnej części dyskusji zaprezentowano 30. Zeszyt „Nowych Sztuk” wydawanych przez Centrum Sztuki Dziecka w Poznaniu, w których opublikowane są m.in. teksty obecnych na panelu autorów. Warto przypomnieć, że Centrum ponad dwadzieścia lat temu – powiedziała Alicja Morawska-Rubczak – zainicjowało powstawanie nowych tekstów dramatycznych dla dzieci. W tym celu zorganizowano konkurs na Sztukę Teatralna dla Dzieci i Młodzieży, dzięki któremu można promować i publikować teksty tak znanych dziś autorów, jak Michał Walczak czy Marta Guśniowska.